Hocąk Text — The Diving Contest

narrated by Jasper Blowsnake


                     

Winnebago III, #1: 109      Winnebago II, #1: 133     Winnebago II, #5: 141


English Translation


As is the case with a number of other Radin interlinear MSS, this text is full of abbreviations for common word terminations.

α β γ ε λ ·נ ρ ϕ υ
égi éja giži waxopíni, ésge žesge nunįge ánąga hąké -regi


ω ʆ ƪ ⨪, ÷ / | >
žégų hįc -že -žą -nąk -kdjanéną -ną -gają


In the interlinear text where the translation is missing, it has been supplied whenever possible from the English text of The Road of Life and Death (see Source). Where a missing translation has been supplied from other sources, it is enclosed in brackets, [ ].

Key —

First Row "raw" interlinear text from Winnebago III, #1: 109-11
Second Row the handwritten phonetic text from Winnebago II, #1: 133-135
Third Row the revised typed version is found at Winnebago II, #5: 141-143
Fourth Row text in contemporary orthography
Fifth Row English translation based in part on that of The Road of Life and Death

 


 

Winnebago III, #1: 109 = Winnebago II, #1: 133 = Winnebago II, #5: 141 —

jêê [ω] hiyáru[Ↄ]awi[-] - wagigấ[-] mañkánina
jĕĕ jigĕ́ hiyáruhĭntcàwira waŋgíją wagigấra maŋk‘ánina
4 jεέ jigε hiyáruhιntcáwira wañgíja wagigấra mañk‘ánina
Žeé žigé hiyáruhįcáwira wągížą wagigára Mąkánina
[This one] [again] in possession of great power a man [who did it ?] [Medicine Rite men]

 


 

dj[ρ´] himi[]jankiji jêê hiyáru[Ↄ]áwi[-] ’ŭañgí[ƪ]
djánąga híminąk jaŋk‘íji 5 jĕĕ́ hiyaruhĭntcáwira waŋgíją
djánaⁿga himinañk jáñk‘iji jεέ hiyaruhιntcáwira wañgíja
jánąga himinąk žą́kiži, žee hiyáruhįcáwira wągížą
the ones that are [he sat] [once ?], and [this one] in possession of great power [a man]

 


 

wajáⁿdjagi húⁿwaⁿ wakdjéxí[ƪ] hadjagí rokốnô hiranañkik’iⁿ[ʆ] [ϕ]i[ƪ´]
wają́djagi hųwą́ wakdjĕxíją hadjagí rok‘ŏ́nŏ hiranaŋk‘ik‘į́jĕ. 6  haŋkĕ́ hiją́
wajáⁿdjagi huⁿwáⁿ wak‘djεxíja hadjagí rok‘ɔ́nɔ hiranάⁿk‘k’ίⁿjε hañk‘έ hijá
wažąjagi Hųwą́ Wakjexížą hajagí, rokóno hiraną́kį́že. Hąkižą́
seer an Elk Waterspirit when he had a vision, [much] [he thought]. "Not one

 


 

yak‘ísgani[>´] hire[ʆ´] hi[ƪ´] kinûp[γ] hicgế wajáⁿdja[ʆ]
yak‘ísganigadją hirejĕ́, hiją́ k‘inųpgíji. 7  hicgĕ́ wają́djajĕ
yak‘ísganigadja hirejέ híja k‘inυⁿpgíji hicgέ wajáⁿdjajε
yakísganigają hirežé." Hížą kinųpgíži, hišgé wažą́jaže
not my equal they are." One he had a brother, and also he was a seer

 


 

[γ´] jêéji wakdjêxí wogizogiaⁿ jêĕádja[ʆ]
giji jĕéji wakdjĕxí wogizógi-ą jĕĕ hadjájĕ
gjji jεéji wak‘djεxí wogizógi-aⁿ jεέ hadjájε
giži. Žeéži Wakjexí wogizógią žeeájaže.
[.] That one, in any case, Waterspirit a real one [he saw this one.]

 


 

Winnebago II, #5: 142 —

xônúdjega hûⁿwaⁿ wakdjêxí hadjádjega wakínasaⁿ[ʆ]
xŏnúdjega. 8  hų́wą wakdjĕxí hadjádjega wak‘ína są́jĕ.
xɔnúdjega hυⁿwaⁿ wak‘djεxí hadjádjega wak‘íwa sáⁿjε
Xonújega Hųwą Wakjexí hajájega, wakiwasąže.
The younger one Elk Waterspirit when he saw, he was jealous.

 


 

[ε] wakdjéxi wogizók hadjádjega kúnugá* higaíre[ʆ]
9  ä́sge wakdjĕxí wogízok hadjádjega k‘únuga higaírejĕ
ä́sgε wak‘djεxí wogízok‘ hadjádjega k‘únuga higaírejε
Ésge Wakjexí wogízok hajájega, Kunuga higaíreže.
[So] [Waterspirit] [real] [when he saw,] [Kunu] [he was told.]

* above this word is written "(xonúga".


 

Winnebago III, #1: 110 —

ê xêdêrére[ʆ] [γ] xônúdjega hoicî́p warajíⁿtc[ʆ]
e xĕdérerejĕ gíji. 10  xŏnúdjega hoicĭ́p warajítccĕ,
e xedέrerejε giji xɔnúdjega hoicίp‘ warajítccε
E xetérereže giži. Xonújega hoišíp waražícše,
He he was the oldest one [.] The younger one always he teased him in word,

 


 

- k‘oⁿwáñx ruxúrukícgê* k‘ôⁿwañγenaⁿ hoicî́p
warujítccĕ k‘owáŋx rúxurŭgìcgĕ, k‘owaŋγéną hoicĭ́p
warujítccε k‘ɔwáñx ruxurυgicgε k‘ɔwáñγεna hoicίp‘
waružícše, kową́x rúxurugìšge, kowąǧéną.† Hoišíp
he teased him in action, to poison if he could, he would poison him. [Always]

* the /k/ in this word was written above an original /g/.
† normally, kąwąǧeną.


 

Winnebago II, #1: 134 —

jesgĕóroxotc[ʆ]* higuⁿhína xêdêdjega hidjópahi kikere[ρ´]
jësgĕ horŏxŏ́tccĕ. 11  higųhíṇa xĕdĕ́djega hidjá hop‘áhi k‘ik‘ére anąga
jë́sgε horɔxótccε higυⁿhína xεdέdjega hidjá hop‘áhi k‘ik‘érεάnαñga
žesgeóroxocše.† higųhína xetéjega hijópahi‡ kikéreánąga
that way he looked upon him. Finally, the older one towards him he stood himself, and

* /ĕ/ is inserted by a caret.
† < žesge-hóroxoc-še.
‡ < hijá-hopahi.


 

wagê[ʆ´] héna [ϕ] hiṇakísgagi [נ•] wac’úṇadjéna
wagĕ́jĕ héna haŋkĕ́ hinak‘ísgagi. 12  nunigĕ́ wac’uṇádjeną
wagεjé héna hañk‘έ hínak‘ísgagi nunιgέ wac’uṇádjena
wagežé, "Héną hąké hínakísgagi nunigé waš’unájeną.
he said to him, "Younger brother not you are equal to me, but you do thus.

 


 

hi’ûñkdjé[|]* nicgế́ ni’û́ñtcá[/] é[ʆ] [ε] ní[ƪ] tcí[υ]
hi’uŋkdjéną nicgĕ́ ni’ų́tcakdjănèną ëjĕ. 13  ä́sgĕ niją tcírĕgi
hi’υñk‘djéna nicgέ ni’υⁿtcák‘djanéna éjε ä́sgε níja tcírεgi
Hi’ųkjéną, nišgé ni’ųcákdjanéną," éže. Ésge nížą círegi,
We'll do it, I also I'll try it," [he said.] [So] a water as they lived,

*following this word we have, hi’û́ⁿdjarê.


 

ni[β´] tconí wa’ûⁿ[ʆ´] henáⁿdjega niếdjowaíre[ʆ]
ni-ë́dja tconi wa’ųjĕ́ heną́djega nιë́dja howaírejĕ
ni-ë́dja tconi wa’υⁿjέ henádjega nië́dja howaírejε
niéja coni wa’ųžé. Heną́djega niéjowaíreže.
[by the water] first [he did it.] Héną he went into the water.

 


 

[>´] hûⁿwaⁿ wakdjêxí[ƪ] naⁿdje[ύ] haγếbmîñk[ʆ´]
gadją. 14  hųwą́ wakdjĕxíją nądjérĕgi haγĕp mĭ́ŋkcĕ
gadja hυⁿwáⁿ wak‘djεxíja naⁿdjérεgi haγεp mιñkcε
Gáją Hųwą́ Wakdjexížą nąjéregi haǧebmįkše.
[Then] [an Elk Waterspirit] in the middle [it appeared sitting.]

 


 

héną hûcúrudjîsdí[|] higê[ʆ´] [α] hicgê kúnuñgá
heną hų́curusdjisdìną higĕjĕ́. 15  ä́gi hicgĕ́ k‘únuga
héna hυⁿcurudjisdína higεjέ ä́gi hicgε k‘únuga
"Héną hųšrurujistíną," higežé. Égi hišge Kunuga
"Héną you are not equal to me," [he said.] Then [also] Kunu

 


 

’uñ[>´] ni[β´] k‘ûⁿwûñk[ʆ´] [>] wakdjêxí[ƪ] naⁿdjé[υ]
’uŋgíji nι-ë́dja k‘ųwúŋkcĕ gadją. 16  wakdjĕxíją nądjérĕgi
’υñgíji ni-ë́ dja k‘υⁿwυñkcέ gadja wak‘djεxíja naⁿdjérεgi
’ųgíži niéja kųwųkšé. Gają Wakjexížą nąjéregi
[he did it, and] into the water he dove. Then a Waterspirit in the middle

 


 

haγếbmîñk[ʆ] héna dê[λ´]gê ronîñgixí[-] [ϕ]irapérêzᴇni
haγĕp mĭŋkcĕ héna jësgĕ́gĕ ronĭŋgixíra haŋkĕ́ hirap‘érĕzĕni
haγεbmίñkcε héna jë́sgέgε ronιñgixíra hañk‘έ hirap‘érεzεni
haǧebmį́kše. "Héną, težésgége ronųgixíra, hąkirapérezeni,"
[it appeared sitting.] "Héną, thus I forbade you, you did not know,"

 


 

[ρ´] âⁿdjí[÷][ʆ] [α] tcánîgi xônoⁿnaí[υ] henó[]a
ánąga ądjínaŋkcĕ. 17  ä́gi tcónįgi xŏnŏṇaínegi henŏ́nąk‘a
ánαⁿga aⁿdjínαⁿkcε ä́gi tcánιⁿgi xɔnɔⁿṇaíⁿṇegi henɔ́nαⁿk‘a
ánąga ąjínąkše.* Égi cánįgi xononaį́regi, Henónąka
[he said, and] he came out. [Then] in the fall when they moved, [this Héną]

* for hądjínąkše, the initial /h/ having been lost due to external sandhi.


 

Winnebago II, #5: 143 —

[ϕ] raní[ʆ] kununga tcánîñgi[-] xônốna kirigí
haŋkĕ́ raníjĕ, k‘únuga tcánįgi xŏnŏ́nąk‘inigì
hañk‘έ raníjε k‘unugá tcánιⁿgi xɔnɔ́naⁿk‘irigí
hąké raníže. Kunugá cánįgira xonóna kirigí,
not he went. Kunu the fall the move when he returned,

 


 

hakiriágiγếp[>] hoxếra s‘aⁿṇák[ʆ] jêê naⁿwaíⁿ[ƪ] herêrhire[ʆ]
hak‘íni hagiγĕ́pgadją. 18  hoxéra sąṇákcĕ jĕĕ nąwaį́ją erĕhíjĕ,
hak‘íri hagiγέpgadja hoxéra saⁿṇákcε jεέ naⁿwaiⁿjaⁿerehírejε
hakíriagigépgają, hoxéra sąnákše. Žeé nąwaįžą herehíreže.
when he came in sight, his grave* it was white. [This one] a song they made it.

* below these words is written, "(where he was buried)".


 

Winnebago III, #1: 111 —

hisûñg[-´] t’ekáragigi naⁿwaíⁿ[ƪ] herehíre[ʆ] jêê ê
hisúŋgĕra t’ek‘aragígi nąwaį́ją herehírejĕ; jĕĕ e
hisυñgεra t’ek‘aragígi naⁿwaíⁿja herεhírejε jεέ e
Hisųgera t’ekaragígi, nąwaį́žą herehíreže. Žeé e.
His younger brother that he killed, a song [they made.] [This] it.*

* the γagᴇnaⁿwaⁿ [ǧagᵋnąwą] (mourning song) goes here, but the original MS places it farther down.


 

wiruhintc hiwi’û́ñkdjawira wiu[´] hire[ʆ´] airêjárê
wiruhĭ́ntc hiwi’uŋkdjáwira wiruhĭ́ntc hiréjĕ aírejarĕ
wiruhίntc hiwi’υñkdjáwira wiruhίntc hirejέ airejarε
Wiruhį́c hiwi’ųkdjáwira wiruhį́c hirežé, aírežare.
[Life-engendering greeting] I extend to you, [life-engendering greeting] [they are,] [they say.]

 


Source:

For the original handwritten interlinear text, see Winnebago III, #1: 109-111. A hand written phonetic text is found at Winnebago II, #1: 133-134, and its revised typed version is found at Winnebago II, #5: 141-143. A loose English translation is found in Paul Radin, The Road of Life and Death: A Ritual Drama of the American Indians. Bollingen Series V (Princeton: Princeton University Press, 1973 [1945]) 140.